Ważne zmiany w dziedziczeniu – te osoby nie dostaną spadku

Nowelizacja prawa spadkowego przyniosła szereg zmian, które mogą zaskoczyć wielu Polaków. Okazuje się, że nawet najbliżsi krewni mogą zostać wyłączeni z dziedziczenia. Wszystko zależy od nowych zapisów ustawy oraz wcześniejszych relacji ze zmarłym.

Nowe zasady dziedziczenia

W myśl znowelizowanej ustawy z 2023 roku prawo do zachowku nadal przysługuje zstępnym (czyli dzieciom, wnukom itd.), małżonkowi i rodzicom zmarłego. Jeśli jednak zmarły nie pozostawił potomków, prawo do spadku przechodzi na drugą grupę spadkobierców: rodziców, rodzeństwo i zstępnych rodzeństwa.

Jednak kluczową rolę odgrywa testament. Może on całkowicie zmienić bieg dziedziczenia, wskazując konkretnych spadkobierców i pomijając nawet najbliższą rodzinę. Nowe przepisy umożliwiają też wyłączenie z dziedziczenia osób, które – mimo pokrewieństwa – zaniedbały spadkodawcę.

Kto może nie otrzymać spadku?

Według nowych regulacji, niegodne dziedziczenia mogą zostać osoby, które:

• przez wiele lat nie utrzymywały kontaktu ze spadkodawcą,
• nie udzielały mu pomocy w chorobie,
• nie płaciły alimentów na jego rzecz,
• swoim zachowaniem uniemożliwiały zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych spadkodawcy.

To przełomowa zmiana, która ma charakter moralny – ustawodawca chce nagradzać tych, którzy faktycznie byli blisko zmarłego i dbali o niego, a nie tych, którzy przypominają sobie o rodzinie dopiero po jej śmierci.

Skrócenie listy spadkobierców

Zmiany objęły także dziedziczenie ustawowe. Ograniczono tzw. trzecią grupę spadkobierców. Z dziedziczenia wyłączeni zostali m.in. cioteczni i stryjeczni wnukowie oraz dalsze pokolenia.

Od teraz w rozprawie spadkowej udział będą brać wyłącznie:

• małżonek,
• zstępni (dzieci, wnuki itd.),
• osoby przysposobione,
• rodzice i rodzeństwo zmarłego.

Zachowek z większą elastycznością

Nowe przepisy pozwalają też na rozłożenie zachowku na raty, odroczenie jego spłaty lub nawet obniżenie – szczególnie w sytuacjach trudności finansowych spadkobiercy.

Ważna zmiana dotyczy także fundacji rodzinnych – ich fundusz założycielski dolicza się do masy spadkowej, jeśli fundacja nie została założona testamentem.

Podsumowując: nowe prawo spadkowe premiuje więzi rodzinne i zaangażowanie w życie spadkodawcy. Nie wystarczy być dzieckiem lub wnukiem, by otrzymać spadek – trzeba wykazać się także za życia bliskością i opieką nad zmarłym.